مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال سیزدهم شماره 9 (پیاپی 59، آذر 1392)

هوش هیجانی را می توان یکی از عوامل تاثیرگذار در ابعاد مختلف زندگی افراد دانست که باعث درک احساسات خود برای تصمیم گیری مناسب می شود و زمینه موفقیت فرد را در آینده فراهم می کند. با توجه به این که نقش هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی در مطالعات مختلف مورد مناقشه است، این مطالعه به منظور بررسی ارتباط هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی و برخی از ویژگی های دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان درسال1391 انجام شد.
این پژوهش از نوع توصیفی مقطعی است که بر روی 180 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه دو بخشی بود که بخش اول آن اطلاعات دموگرافیک و بخش دوم نسخه فارسی پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا(شرینگ) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های آنالیز واریانس، تی تست و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
میانگین نمره هوش هیجانی در واحد های پژوهش 32/16±27/98 بود. بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی ارتباط معناداری یافت نشد. همچنین، میانگین نمره هوش هیجانی دانشجویان دختر (19/14±90/95) و پسر (10/18±81/100) تفاوت معناداری نداشت (07/0P=). ا همچنین، میانگین نمره هوش هیجانی در دانشجویان پرستاری و مامایی (99/13±68/99) بیش تر از میانگین نمره سایر گروه ها بود، اگرچه این تفاوت معنادار نبود (529/0=p).
دانشجویان مورد پژوهش، در حدود 59% از نمره هوش هیجانی را کسب نمودند. با وجود این، ارتباط معناداری بین نمره هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی مشاهده نشد. شاید این امر به دلیل ماهیت آزمونهای پیشرفت تحصیلی و وابستگی بیش تر نتایج این آزمون ها با عملکردهای شناختی و به خصوص ظرفیت های حافظه و یادگیری شخصی است، درحالی که هوش هیجانی بیش تر با موفقیت فرد در روابط بین فردی ارتباط دارد. البته در هر حال، آشنایی دانشجویان با مفاهیمی مثل هوش هیجانی می تواند باعث سازگاری بهتر آنها با محیط شود. لذا توصیه می شود به آموزش هوش هیجانی توجه شود.

هدف نهایی برنامه های درمانی و مراقبتی بیماران مبتلا به MS، ارتقای کیفیت زندگی است. امروزه از روش های مختلفی جهت ارائه برنامه های سلامت محور استفاده می شود. مطالعه حاضر با هدف مقایسه دو روش آموزش چهره به چهره و بحث گروهی بر ارتقای کیفیت زندگی مبتلایان به اسکلروز مولتیپل(MS) انجام شد.
این مطالعه نیمه تجربی دو گروهی، به صورت قبل و بعد، بر روی 70 بیمار مراجعه کننده به انجمن MS مشهد، که به روش نمونه گیری آسان انتخاب شده بودند، در سال 91-1390 انجام شد. ابتدا بیماران به صورت تصادفی به دو گروه 35 نفره تقسیم و کیفیت زندگی بیماران با استفاده از پرسشنامه استاندارد SF-36 که در مطالعات قبلی روایی و پایایی آن اندازه گیری شده بود، تعیین گردید. سپس برنامه مداخله به یکی از دو شیوه چهره به چهره و بحث گروهی به اجرا درآمد. یک ماه بعد، کیفیت زندگی مجددا تعیین و با قبل مقایسه شد. یافته ها با آزمون های تی مستقل، تی زوج و کای دو در سطح 95/0 تجزیه و تحلیل گردید.
نمره کلی کیفیت زندگی، در مرحله قبل از مداخله، در گروه آموزش به شیوه چهره به چهره، 7/4±6/41 (از حداکثر نمره 100) و در گروه آموزش به شیوه بحث گروهی 5/4±8/40 بود که در مرحله بعد از مداخله افزایش معنادار داشت (به ترتیب 1/5±3/56 و 7/4±4/50). بر اساس آزمون های تی زوجی و مستقل، نمرات ابعاد مختلف کیفیت زندگی در هر دو گروه در مرحله بعد از مداخله، نسبت به قبل افزایش معنادار داشته و این افزایش در گروه آموزش به روش چهره به چهره بیشتر بود)05/0p<). میانگین نمره کیفیت زندگی بر حسب متغیر سن و اشتغال تفاوت معناداری داشت)05/0p<)؛ اما بر حسب متغیرهای تحصیلات، وضعیت تاهل و جنسیت تفاوت معنادار مشاهده نشد (05/0p>). در صورت وجود امکانات کافی، در بیماری های مزمنی نظیر MS، آموزش برنامه های خود مراقبتی به روش چهره به چهره مفیدتر از شیوه های آموزش بحث گروهی است.

بهزیستی روانی جزء روانشناختی کیفیت زندگی می باشد و انعکاس دهنده خلق مثبت، سرزندگی و علاقه به محیط است. به لحاظ نظری، انواع دلبستگی می تواند از طریق الگوهای ارزیابی استرس با بهزیستی روانی مربوط باشد. از جمله این الگوهای ارزیابی استرس می توان به تاب آوری و تنظیم هیجانی اشاره کرد. پژوهشگران معتقدند که دلبستگی، تاب آوری و تنظیم هیجانی به عنوان تعیین کننده های مهم سلامت روانی و به طور دقیق بهزیستی روانی شناسایی شده اند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک های دلبستگی، تنظیم هیجانی و تاب آوری، با بهزیستی روانی دانشجویان علوم پزشکی بود.
در این پژوهش توصیفی همبستگی 200 نفر از دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه سمنان به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها به وسیله پرسشنامه های سبک های دلبستگی، بهزیستی روانی، تاب آوری و تنظیم هیجانی جمع آوری گردید و با آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بین دلبستگی ایمن(42/0)، و ارزیابی مجدد(37/0) با بهزیستی روانی رابطه مثبت و معناداری(05/0> p) وجود داشت. رابطه سرکوبی(05/0p<، 42/0-r=)، دلبستگی اشتغالی (05/0p<، 23/0-r=) و دلبستگی ترسان (01/0 p<، 17/0-r=) با بهزیستی روانی منفی و معنادار بود. همچنین نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که ابتدا سرکوبی و پس از آن به ترتیب سبک دلبستگی ایمن، ارزیابی مجدد، تاب آوری و سبک دلبستگی ترسان نقش معناداری در پیش بینی بهزیستی روانی داشتند و متغیرهای پیش بین در مجموع 34/0 از تغییرات بهزیستی روانی را (0001/0>p) تبیین نمودند. نتایج نشان داد که سبک های دلبستگی، تاب آوری و تنظیم هیجانی، پیش بینی کننده مناسبی برای بهزیستی روانی می باشد. بنابراین تشکیل شبکه های قوی از حمایت اجتماعی و ارتباطات بین فردی از طریق برنامه های مختلف دانشگاهی، به منظور بالابردن بهزیستی و سلامت روانی دانشجویان توصیه می شود.

فرایند آموزش به عنوان یکی از پایه های مهم توسعه در جوامع بشری می باشد. ظهور علم فن آوری اطلاعات با ایجاد روش های متنوع، فرایند آموزش را تحت تاثیر قرار داده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی زیرساخت ها و آمادگی اساتید دانشگاه علوم پزشکی قزوین جهت پیاده سازی آموزش الکترونیک می باشد.
در این مطالعه توصیفی از یک پرسشنامه با مقیاس لیکرت که در 5 زیر حیطه آمادگی فرهنگی، بستر تکنولوژی، دانش، پذیرش دانشجویان و دسترسی طبقه بندی شده بود، جهت بررسی آمادگی 70 نفر از اعضای هیات علمی استفاده شد. آمادگی زیرساخت های تکنولوژی، برنامه استراتژیک، چارت سازمانی، تجهیزات، تهیه محتوا و وضعیت منابع نیز با یک چک لیست ارزیابی گردید.
میانگین نمره آمادگی برای راه اندازی آموزش الکترونیک در حیطه های مختلف، به ترتیب 37/0±36/3 برای آمادگی فرهنگی، 49/0±7/2 بستر تکنولوژی، 38/0±69/3 دانش، 66/0±30/3 پذیرش دانشجویان و 77/0±96/1 برای دسترسی بود. نمره پذیرش آموزش الکترونیک در زنان به طور معناداری بیشتر بود. هشتاد درصد از افراد زیرساخت های مربوط به دسترسی و 90% ایشان زیرساخت های مربوط به وضعیت نیروی انسانی را مهم ترین مشکلات در بخش زیرساخت ها معرفی کردند.
به طور کلی وضعیت پذیرش آموزش الکترونیک در دانشگاه علوم پزشکی قزوین مطلوب است؛ هر چند ضعف زیرساخت ها شامل نیروی انسانی، دسترسی و تخصیص عادلانه منابع مالی به عنوان عوامل بازدارنده راه اندازی آموزش الکترونیک می باشند. با توجه به نگرش مثبت به این شیوه آموزشی، می توان با تمرکز بر روی این موارد نسبت به راه اندازی آموزش الکترونیک در دانشگاه اقدام کرد.

با شناسایی سبک یادگیری غالب دانشجویان و استفاده از روش های مناسب تدریس، می توان امر یادگیری را بهبود بخشید. هدف از این مطالعه تعیین میزان استفاده دانشجویان پرستاری از سبک های یادگیری و تعیین سبک غالب آنها، بر اساس نظریه کلب به روش مرور نظام مند و متاآنالیز بود.
در این مرور سیستماتیک کلید واژه های سبک های یادگیری، دانشجویان پرستاری، نظریه کلب و ترکیبات احتمالی آنها، در پایگاه های Pubmed، SID، Medlib، IranMedex، Google Scholar و Magiran جستجو شدند. از بین 67 مقاله یافت شده در جستجو، در نهایت 10 مقاله وارد فرآیند متاآنالیز شد. شاخص ناهمگنی بین مطالعات 6/96%=I2 برآورد شد. با توجه به معنادار بودن شاخص ناهماهنگی بین مطالعات(0001/0=P)، برای بررسی هر چهار سبک یادگیری از مدل اثرات تصادفی جهت ترکیب نتایج مطالعات استفاده شد.
پس از جمع آوری و آنالیز مقالات در مجموع اطلاعات مربوط به1334 دانشجوی پرستاری مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجه ترکیب مطالعات نشان داد که میانگین میزان استفاده از سبک هم گرا در ایران 25% (با فاصله اطمینان 95%.، 27-23%)، استفاده از سبک واگرا 14% (با فاصله اطمینان 95%، 16-13%)، سبک جذب کننده 17% (با فاصله اطمینان 95%، 18-15%) و سبک انطباق یابنده 12% (با فاصله اطمینان 95%، 13-10%) بود.
سبک های غالب یادگیری دانشجویان پرستاری به ترتیب هم گرا، جذب کننده، واگرا و انطباق یابنده است. پیشنهاد می شود که اساتید در تدریس خود به این سبک ها توجه بیش تری داشته باشند و از روش های تدریس متناسب با این سبک ها استفاده نمایند.

مطالعات حاکی از آن است که علاوه بر هوش، ویژگی های عاطفی فراگیران و کیفیت آموزش، مهارت ها و استراتژی های مطالعه نقش ویژه و برجسته ای را در موفقیت و پیشرفت تحصیلی فراگیران به ویژه دانشجویان بازی می کنند. لذا این تحقیق به منظور بررسی وضعیت مهارت های مطالعه و عوامل موثر برآن در بین دانشجویان علوم بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد.
در این مطالعه توصیفی مقطعی، کلیه دانشجویان کارشناسی پیوسته و ناپیوسته علوم بهداشتی به تعداد 340 نفر به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ارزیابی مهارت های مطالعه مرکز مشاوره دانشگاه هاستون(SSAQ-CCHU) بود که پس از ترجمه و تایید روایی و پایایی آن برای اندازه گیری مهارت های مطالعه دانشجویان به کار گرفته شد. داده های مطالعه با روش های آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد.
میانگین و انحراف معیار نمره مهارت های مطالعه دانشجویان از مجموع 240 نمره، 2/23±5/172 بود. 5 نفر (2/1 درصد) از شرکت کنندگان در تحقیق مهارت مطالعه ضعیف، 295 نفر از آنها (8/86 در صد) مهارت متوسط و 40 نفر (12 در صد) از دانشجویان مهارت مطالعه خوب داشتند. در بین حیطه های مختلف مهارت مطالعه، بیش ترین نمره به ترتیب مربوط به مدیریت زمان، تمرکز و حافظه بوده (در محدوده وضعیت خوب)، ولی بقیه حیطه ها در ردیف های بعدی قرار گرفتند. نمره مهارت های مطالعه با وضعیت مسکن خانواده ی دانشجویان (02/0=p و 15/2=t) و مقطع تحصیلی(پیوسته و ناپیوسته) آنها ارتباط معنادار آماری نشان داد(03/0=p و 47/1-=t).
اگرچه مهارت های مطالعه اکثر دانشجویان مورد مطالعه در محدوده ی وضعیت متوسط قرار داشت ولی از وضعیت خوب و مطلوب بسیار فاصله دارد، بنابراین بهبود و توسعه مهارت های مطالعه در دانشجویان مستلزم طراحی و اجرای برنامه های آموزشی در این زمینه بوده و باید تمام مراکز و موسسات آموزشی به این امر مهم توجه نمایند.

کسب شایستگی معلمی می تواند سبب توانمندی مدرسان پرستاری در انتقال مناسب دانش به فراگیران و متعاقب آن ارتقای کیفیت مراقبت های پرستاری گردد. در این مقاله به عنوان بخشی از یک مطالعه کیفی با نظریه مبنایی، عوامل تاثیر گذار بر کسب شایستگی معلمی مدرسان پرستاری مورد بررسی قرار گرفته است.
این مطالعه کیفی با رویکرد نظریه مبنایی از اردیبهشت 1390 لغایت اسفند 1391 انجام شد. نمونه گیری هدف مند از 11 نفر از مدرسان پرستاری شاغل در دانشکده های پرستاری و مامایی شهر تهران انجام شد. جمع آوری داده ها در طی 16 مصاحبه عمیق نیمه ساختاری انجام گرفت. کلیه مصاحبه ها ضبط و سپس دست نویس شد. جمع آوری و تحلیل داده ها به صورت هم زمان انجام شد و جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل مقایسه ای مداوم استفاده گردید.
داده های حاصل از این مطالعه براساس مضامین مشترک در دو طبقه اصلی عوامل درونی و بیرونی قرار گرفتند. عوامل درونی شامل ویژگی های فردی، ویژگی های عملکردی و تجارب آموزشی مدرس و عوامل بیرونی شامل شرایط سازمانی و شرایط محیطی بود. هر یک از این عوامل در ابعاد و ویژگی های مختلف چالش هایی را در مسیر کسب شایستگی معلمی مدرسان پرستاری به وجود می آورند که در این میان علاقه مندی مدرسان نسبت به حرفه پرستاری و دیدگاهی که نسبت به مفهوم شایستگی معلمی پرستاری داشتند، بیش ترین نقش را در فرآیند کسب شایستگی آنان به وجود می آورد.
ویژگی های فردی و دیدگاهی که مدرسان نسبت به پرستاری و مفهوم شایستگی معلمی آن دارند، بر چگونگی تجربه آنان در کسب شایستگی معلمی موثر است. چنانچه مدرسان از ویژگی های فردی با دیدگاهی مثبت و علاقه مند نسبت به حرفه پرستاری و معلمی آن برخوردار باشند عوامل بازدارنده نظیر شرایط خاص اجتماعی، محیطی و سازمانی موجود در مسیر کسب شایستگی آنان تنها نقش حاشیه ای داشته و مدرسان پرستاری خواهند توانست این فرآیند را با موفقیت و با حرکت صعودی به سمت تعالی طی نمایند. توجه به این عوامل در برنامه های بهسازی مدرسان پرستاری می تواند تبعات سودمندی در ارتقای کیفیت آموزش پرستاری به دنبال داشته باشد.

استادیار، امروزه تحقیق درباره ی سلول های بنیادی با توجه به پتانسیل بالقوه ی آنها در زمینه ی سلول درمانی مورد توجه خاصی قرار گرفته است. خوشبختانه تحقیق در این زمینه تقریبا همگام با کشورهای دیگر، در ایران نیز شکل گرفته و هم اکنون تحقیقات زیادی در زمینه های مختلف خصوصا جنبه ی بیولوژیکی سلول های بنیادی در حال انجام است(1تا3). آنچه که سبب شد تا این نامه به رشته ی تحریر در آید اهمیت آینده نگری استفاده از سلول های بنیادی در بالین است. بدون شک یکی از دلایل اصلی پیشرفت سریع در زمینه ی سلول های بنیادی، تحقیق گسترده توسط طیف متفاوتی از محققین از علوم پایه (از جمله بیولوژی سلولی مولکولی، فیزیولوژی، بیوشیمی) و بالینی (از جمله چشم، اعصاب، ارتوپدی، هماتولوژی) است(4و5). وقتی واژه ی «سلول درمانی با سلول های بنیادی» مطرح می گردد، به نظر می رسد که ساز و کارهای جدیدی باید اندیشیده شود، چراکه برای کاربرد سلول های بنیادی انتظار از گروه بالینی فزونی می گیرد و به نظر می رسد کشوری که بتواند بستر های مناسب را در حیطه بالینی مهیا کند می تواند گوی سبقت را از دیگران برباید. گام اول در این زمینه ایجاد آموزش لازم به پزشکان آینده در زمینه ی سلول های بنیادی و سلول درمانی است. هرچند در بعضی از دانشگاه های کشور از جمله دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی واحد درسی «سلول درمانی با سلول های بنیادی» به صورت واحدی انتخابی برای دانشجویان اینترن در دوره ی کارورزی ارائه می شود، ولی هم اکنون واحد مصوبی در زمینه ی سلول های بنیادی و سلول درمانی در برنامه ی درسی (curriculum) دانشجویان پزشکی قرار ندارد. مساله ای که اهمیت این امر را دو چندان می سازد لازمه ی هدف گذاری در سلول های بنیادی است. اگر چه استفاده از سلول های بنیادی در درمان بیماری های دژنراتیوی مانند پارکینسون(6و7)، آلزایمر(8)، ضایعات نخاعی(9) و چند بیماری دیگر مورد اقبال علمی قرار گرفته اند، ولی سلول های بنیادی دارای پتاسیل بالقوه ای هستند که می توانند در بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرارگیرند. این چنین هدف گذاریی فقط از طرف یک فرد آشنا به بالین می تواند انجام گیرد که با پاتولوژی بیماری آشنایی کامل دارد، و این امر ضرورت آموزش در این زمینه را افزون می کند. در طی این واحد/واحدهای آموزشی، دانشجویان باید از ابتدا با مفاهیم کلی سلول های بنیادی از جمله توانایی خودنوسازی (Self-renewal)، توانایی تمایز (Potency)، انواع سلول های بنیادی، مورفولوژی و الکتروفیزیولوژی و کارآمدی (functionality) سلول های بنیادی آشنا گردند؛ هم چنین مفاهیمی مانند ضرورت آنژیوژنز در روند سلول درمانی، رد پیوند و یا سرطانی شدن سلول های بنیادی از دیدگاه پزشکی باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. آشنایی با روش های کشت سلول و تکثیر و تمایز سلول های بنیادی و کار آزمایشگاهی با آنها می تواند به دانشجو کمک نماید تا در کاربرد سلول های بنیادی علمی تر تصمیم بگیرد. به طور مثال، آشنایی با داربست های 3 بعدی به عنوان یکی از اجزای درمان با سلول های بنیادی می تواند در نوع تزریق و نحوه رساندن سلول بنیادی (stem cell delivery) اثرگذار باشد. در مجموع تاکید این نامه بر ضرورت وجود واحد درسی با عنوان «سلول درمانی با سلول های بنیادی» در قالب درس دانشجویان علوم پزشکی است. نمونه های ذکر شده، برخی از اجزای مهم سلول درمانی با سلول های بنیادی می باشند که می توانند به عنوان سرفصل های آموزشی مورد توجه قرار گیرند؛ البته انتخاب سرفصل های آموزشی باید با توجه به توانایی های موجود و بیماری های بومی انجام گیرد. امید است با سیاست گذاری صحیح آموزشی در زمینه ی کاربرد سلول های بنیادی، بحث سلول درمانی به صورت کاملا علمی، با دقت و به هنگام در عرصه ی بالینی مورد استفاده قرار گیرد.

ما با علاقه فراوان مقاله منتشر شده توسط بهنام فر را در مجله ایرانی آموزش پزشکی مورد مطالعه قرار دادیم(1). در تایید مطالب این مقاله لازم می دانم که به موارد مهم دیگری در ارتباط با اهمیت فن بیان در آموزش علوم پزشکی اشاره کنم که شاید تا کنون کم تر مورد توجه قرار گرفته باشند. امروزه پزشکان و دانشجویان پزشکی نیاز به برقراری ارتباط با افراد مختلف در سراسر جهان دارند. از جمله این افراد پزشکان دیگر، بیماران و سردبیران و خوانندگان تخصصی مجلات علمی مرتبط هستند. مسلما ارتباط برقرار کردن با این افراد نیازمند بهره گیری از روش های گوناگون فن بیان است. نگاهی کوتاه به هر یک از این سه گروه و چگونگی ارتباط با آنها اهمیت فن بیان را در هر مورد آشکار خواهد کرد. گروه اول همکاران یک پزشک هستند. برایبرقرار کردن ارتباط با پزشکان دیگریک پزشک نیازمند آن است که با اصطلاحات و ساختارهای تخصصی رشته خود آشنایی داشته باشد. علاوه بر این او باید با سبک بیان جامعه پزشکی که کاملا مختص به همین جامعه است آشنا باشد در غیر اینصورت او در ارتباط با دیگر اعضای جامعه پزشکی مشکلات زیادی را پیش رو خواهد داشت. پزشک نیازمند این است که در کوتاه ترین زمان ممکن اطلاعات خود را از بیمار به صورت شرح حال، معاینات فیزیکی، سابقه بیماری ها در فرد یا خانواده فرد و اقدامات درمانی صورت گرفته تاکنون را به صورتدسته بندی شده و در قالبی مشخص و استاندارد به همکاران خود منتقل کند. این مساله لزوم آگاهی از فن بیان را علاوه بر آشنایی با قالب های استاندارد معرفی بیماران نشان می دهد. گروه دوم که شاید بیش ترین ارتباط را با پزشکان داشته باشند بیماران هستند. ارتباط با این افراد به تسلط بالا در زبان نیاز دارد. میشلر(2) پس از بررسی زبان استفاده شده در مکالمات میان پزشک و بیمار مکالمات میان این دو را به سه بخش اصلی تقسیم کرده است: 1- ابتدا پزشک سوال می پرسد 2- بیمار جواب می دهد 3- پزشک ارزیابی و تشخیص را انجام می دهد و (یا) سوال بعدی را می پرسد. با این وجود مطالعات او روی مکالمات میان بیماران و پزشکان نشان می دهند که نحوه پرسید سوالات و صحبت کردن هوشمندانه پزشک با بیمار نقش کلیدی در جلب اعتماد بیمار داشته و باعث تسریع روند تشخیص و درمان بیماری می شود. در نتیجه صرف این که پزشک چه نوع سوالاتی بپرسد برای ایجاد حس اعتماد در بیمار کافی نیست بلکه وی باید بداند که چگونه آن پرسش ها را مطرح کند. به عبارت دیگر ایجاد حس اعتماد عمیق میان بیمار و پزشک نیازمند آن است که پزشک به خوبی با فنون بیان اعم از انتخاب واژگان، انتخاب ساختار جمله و انتخاب لحن آشنا باشد. علاوه بر آن در سال های اخیر گسترش اینترنت بر روی آگاهی بیماران از بیماریشان تاثیر شگرفی داشته است و این مساله تا حدودی ارتباط بین پزشک و بیمار را تحت تاثیر خود قرار داده است. پزشک باید بتواند به شیوه ای موثر و با بیانی مناسب در صدد رفع نگرانی های بیماران برآید و به سوالات آنها در مورد بیماریشان به نحوه ای تاثیرگذار پاسخ دهد(3). گروه سوم سردبیران و خوانندگان تخصصی مجلات علمی هستند. یک پزشک برای این که در روند تولید علم روز سهمی داشته باشد می بایست با مجلات علمی در سراسر دنیا ارتباط داشته باشد. به علاوه با گسترش روزافزون علم و بالارفتن سطح دانش عمومی، بیماران بیش از پیش در مورد بیماری ها اطلاع دارند. در چنین شرایطی پزشکان باید آماده پاسخ گویی به بیماران مطلع خود باشند و لذا موظفند در کنار فعالیت های درمانی به فعالیت های پژوهشی نیز بپردازند(4). ارتباط برقرار کردن در این سطح نیازمند آن است که پزشک با زبان علمی و آکادمیک رشته خود آشنایی داشته باشد. به عنوان مثال نقد کردن، توصیف کردن، نتیجه گیری کردن، مقایسه کردن، تحلیل کردن هر یک نیازمند شیوه های بیان (Rhetorical strategies) خاصی هستند. متاسفانه عدم آشنایی با اصول صحیح پژوهش و فنون بیان خصوصا به زبان انگلیسی باعث شده تا پزشکان از فعالیت در این حوزه گریزان باشند. نتیجه این که بسیاری از پزشکان که استعداد بالقوه ای در تحقیق و پژوهش دارند به علت نداشتن قدرت بیان کافی در روند تولید علم شرکت نمی کنند. این درحالی است که با آموزش هدف مند فن بیان در حوزه آکادمیک می توان پزشکان را ترغیب کرد تا علاوه بر فعالیت در حوزه درمان در زمینه های تحقیقی نیز مشارکت داشته باشند تا توانایی بالقوه آنها در جهت بالا بردن سطح علمی جامعه پزشکی به بهترین شکل به کار گرفته شود. از آنجایی که ضعف مهارت کلامی پزشک در این حوزه ها باعث افت کارآیی وی چه در زمینه درمان و چه در زمینه پژوهش می گردد توصیه می شود که فن بیان بیش از پیش جدی گرفته شود و برای تدریس آن به کلیه فعالین جامعه پزشکی اعم از دانشجویان، پزشکان و اساتید اقدامی فوری صورت گیرد.

تحصیل در رشته دندانپزشکی با سطوح بالایی از استرس همراه است. هدف این مطالعه مقایسه استرس محیط دندانپزشکی در دانشجویان بالینی در سال های مختلف دندانپزشکی زاهدان بر حسب برخی عوامل دموگرافیک بود.
در این مطالعه مقطعی، 177 دانشجوی بالینی دانشکده دندانپزشکی زاهدان به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. فرم اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه تغییر یافته استرس محیط دندانپزشکی (با روایی و پایایی تایید شده) و پرسشنامه سلامت عمومی در نیمسال اول سال تحصیلی 92-1391 در میان دانشجویان توزیع شد. سپس بر اساس مقیاس چهار درجه ای لیکرت، میانگین امتیازات محاسبه و داده ها با استفاده از آزمون های ANOVA، Independent Samples Test و Pearson Correlation تحلیل شد.
میانگین نمره استرس 44/0±38/2 (بر مبنای 4) بود. تفاوت معناداری در میانگین نمره استرس دانشجویان در سال های تحصیلی مختلف مشاهده نشد(057/0p=). اختلاف آماری معناداری در میانگین نمره استرس بر حسب متغیرهای جنسیت، سن، شرایط ورود به دانشگاه، علت انتخاب شغل (دندانپزشکی) و اولویت اول انتخاب رشته مشاهده شد(05/0p<). میانگین نمره استرس با معدل و سلامت عمومی ارتباطی معنادار داشت (05/0p<). دوری از خانواده و وضعیت تاهل ارتباط معناداری با نمره استرس نداشت (05/0p>).
یافته ها نیاز به کاهش استرس به ویژه در دانشجویان دختر، کم تر از 25 سال، دانشجویان با معدل بالا و با سهمیه ورودی پیوسته را نشان می دهد. دانشجویانی که تحت فشار والدین، دندانپزشکی را انتخاب نموده، دانشجویانی که دندانپزشکی اولویت اول انتخاب آنان نبوده و دانشجویان برخوردار از سلامت عمومی بالاتر نیازمند توجه در این زمینه هستند.